-- Głównym motywem filmu jest śledztwo, jakie prowadzi Władysław Gędłek, próbując dotrzeć do przyczyn zbrodni – mówi reżyser Gabriela Mruszczak. – Premiera dokumentu została zaplanowana na październik, niestety główny bohater odszedł od nas kilka dni temu. Już nie zobaczy filmu… Pamiętnego dnia 21 lipca 1943 r. podczas pacyfikacji Radwanowic zginęła m.in. żona Władysława Gędłka, brat oraz teściowie. On sam przeżył cudem, ukrywając się w stodole – nieświadomy zagrożenia dla bliskich, był przekonany, że Niemcy poszukują tylko jego. Po wojnie nie dane mu było wrócić do Radwanowic, bo władze komunistyczne skazały go na długoletnie więzienie i tortury. Gdy odzyskał wolność, postanowił rozpocząć własne śledztwo. Przez trzydzieści lat samotnie szukał świadków i brakujących faktów. I, jak mówi, udało mu się je w znacznej mierze odnaleźć.
- Tragizm bohatera polega na tym, że teraz, kiedy on chce wyjaśnić ważną, z osobistego i historycznego punktu widzenia kwestię, społeczeństwo nie jest już zainteresowane jego historią, bo żyje innymi problemami – mówi Mruszczak.
W filmie, Władysław Gędłek krok po kroku pokazuje jak przebiegało jego śledztwo ws. pacyfikacji wsi. W tle opowieści odbywają się rocznicowe uroczystości w Rudawie i Radwanowicach. Gędłek w nich uczestniczy i próbuje zainteresować swoją historią spotkanych ludzi. Przy okazji rozmawia ze świadkami tragicznych wydarzeń, z których wielu nie chce mówić wprost o trudnej przeszłości - okazuje się bowiem, że w samej wsi wiele osób było podejrzewanych o współpracę z Niemcami, a poruszanie tego tematu jest problematyczne.
- W trakcie realizacji filmu sami staliśmy się historycznymi śledczymi, bo rozmawiając ze świadkami wojennych wydarzeń, odkrywaliśmy prawdę, w wielu aspektach, dosyć odległą od tej oficjalnie przekazywanej – mówi producent Bogusław Sobczak.
Półgodzinny dokument pt. „Radwanowice 1943” zostanie wyemitowany na antenie TVP Kraków 17 października (sobota) o godz. 21.00, powtórkę zaplanowano na 20 października (wtorek) o godz. 21.00.
Film powstał w ramach programu Filmoteka Małopolska, którego organizatorem jest Województwo Małopolskie oraz pod patronatem Starosty Powiatu Krakowskiego.
Dodatkowe informacje o bohaterach filmu „Radwanowice 1943”:
1. Główny bohater:
Władysław Gędłek ps.”Radwan”– działacz podziemnych organizacji konspiracyjnych Narodowej Organizacji Wojskowej i AK. W dniu pacyfikacji ukrywał się w stodole przykryty sianem. Nie był świadomy tego, że w tym czasie Niemcy mordują jego najbliższą rodzinę. Dopiero po całym zdarzeniu przyszła do niego babka jego żony i mu o wszystkim powiedziała. Niemcy wydali na niego zaoczny wyrok śmierci. Gędłek ukrywał się w Kościele Bożego Ciała w Krakowie oraz na oddziale zakaźnym kliniki przy ul. Kopernika.
Po wojnie ujawnił swą przynależność jako szeregowy żołnierz AK, ukrywając pełnienie roli dowódczej w Narodowej Organizacji Wojskowej. W 1946 r. włączył się w działalność podziemia antykomunistycznego. Przyjął pseudonim „Witold”. Był jednym ze współorganizatorów „trójki”, która powoła do życia tzw. Ligę do Walki z Bolszewizmem. W 1950 r. został aresztowany przez UB. Przebywał w więzieniach w Krakowie, Rawiczu i Płocku. Mimo okrutnych tortur, jakim został poddany, nie wydał nikogo z podziemnej organizacji. Po wielu latach został zwolniony tylko dlatego, że komuniści nie dowiedzieli się o jego przynależności do NOW (za to od razu dostałby karę śmierci).
2 . Inni bohaterowie, świadkowie historycznych wydarzeń z 1943 r. w Radwanowicach:
- Jerzy Walczowski – w czasie pacyfikacji miał 13 lat. Był synem sołtysa (teścia Władysława Gędłka). Stracił podczas pacyfikacji ojca, matkę, siostrę, brata i dwóch wujków. Został także pozbawiony posiadłości rodzinnej. Jest dumny z tego, że jego ojciec był szanowanym przez wszystkich sołtysem oraz z tego, że ojciec i brat działali w AK.
- Stanisław Walczowski – świadek pacyfikacji.
- Helena Mitońska – świadek pacyfikacji.
Trochę historii: pacyfikacja Radwanowic
Masowy mord ludności cywilnej w Radwanowicach, w gminie Zabierzów, w powiecie krakowskim, którego dokonały niemieckie oddziały w nocy z 20 na 21 lipca 1943 roku. Pacyfikacja wsi była odwetem za współpracę mieszkańców z organizacjami konspiracyjnymi. W czasie II wojny światowej na terenie Radwanowic aktywnie działały bowiem organizacje ruchu oporu (m.in. komórka Narodowej Organizacji Wojskowej kierowana przez Władysława Gędłka ps. „Radwan”, a następnie komórka Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej). Na śmierć przez rozstrzelanie Niemcy skazali 30 osób - 2 kobiety i 28 mężczyzn. Ciała pomordowanych wrzucono do przygotowanego wcześniej dołu z gaszonym wapnem. Niemcy zakazali przynoszenia kwiatów i upamiętniania ofiar. Po wojnie ciała ofiar pacyfikacji ekshumowano i przeniesiono do wspólnej mogiły na cmentarzu w Rudawie. 21 lipca 1945 roku w miejscu zbrodni mieszkańcy postawili krzyż, a w 1964 roku w jego miejscu odsłonięto pomnik.
